Chúng ta thật nhỏ bé

Đôi khi đứng đỉnh núi nhìn bầu trời bao la, hay từ máy bay nhìn xuống, hay hướng ra mặt biển mênh mông, ta thấy thế giới thật rộng lớn. Cái cảm giác đó thật chủ quan so với sự kỳ vĩ của thực tại dưới góc nhìn của vật lý. Khi khái niệm vũ trụ đã nằm ngoài khả năng nhận thức của số đông, thì cái thực tại vô cực càng thêm hóc búa.

Hãy nghĩ về Trái Đất, ngôi nhà chung mọi sự sống mà chúng ta biết. Khi tàu Voyager 1 chụp bức ảnh Trái Đất (14/02/1990) ở khoảng cách 6 tỉ km, chúng ta chỉ thấy 1 đốm xanh mờ.

Chúng tôi đã thành công khi chụp bức ảnh đó [từ không gian xa] và, nếu bạn nhìn vào nó, bạn sẽ thấy một dấu chấm. Dấu chấm đó ở đây. Đó là nhà. Đó là chúng ta. Trên dấu chấm đó là tất cả mọi người bạn từng nghe nói, là mỗi con người đã từng sống. Đó là tập hợp của tất cả những niềm vui và đau khổ của chúng ta, hàng trăm tôn giáo, hàng ngàn ý thức hệ và học thuyết, tất cả những thợ săn và thợ rèn, tất cả những anh hùng và những kẻ xấu, tất cả những nền văn minh được sáng lập và hủy diệt, tất cả những vị vua và người nông dân, tất cả những cặp vợ chồng và cha mẹ, tất cả nhà phát minh và nhà thám hiểm, tất cả các giáo viên, tất cả những chính trị gia tham nhũng, tất cả những siêu sao, tất cả những nhà lãnh đạo tối cao, tất cả những vị thánh và tội nhân trong lịch sử loài chúng ta, đều sống ở đó trên một vệt bụi, lơ lửng trong một tia nắng trong không gian. — Carl Sagan, bài nói tại Cornell University, 13/10/1994

Mặt trời, với kích thước có thể chứa gọn 1.3 triệu Trái Đất, cháy sáng 4.6 tỉ năm qua và cung cấp năng lượng cho toàn bộ sự sống. Mặt trời đối với chúng ta như một vị thần, một vật thể khổng lồ khó mà tưởng tượng được. Tuy nhiên, mặt trời cũng chỉ như một hạt bụi trong số 400 tỉ ngôi sao trong dải ngân hà. Toàn bộ các ngôi sao chi chít trên bầu trời đêm quan sát được bằng mắt thường thuộc giải Ngân hà. Tuy nhiên, giải Ngân hà của chúng ta chỉ là 1 trong số khoảng 100 tỉ thiên hà quan sát được qua kính viễn vọng. Vậy nên, nếu mỗi ngôi sao là một hạt cát, thì số lượng sao trên giải Ngân hà đủ để lấp đầy tất cả các bãi biển trên Trái Đất với độ dày 1m. Và toàn bộ mặt đất cũng không đủ chứa cát dày 1m mà biểu diễn toàn bộ số lượng sao trong vũ trụ.

Đó là những gì chúng ta biết. Vật lý hiện đại còn nhận ra quy mô của thực tại to lớn hơn rất nhiều. Số lượng 100 tỉ các thiên hạ chúng ta quan sát được chỉ là một lượng siêu nhỏ. Không gian đang giãn nở, và vô số các thiên hà đang đẩy ra xa khỏi chúng ta đến mức ánh sáng từ chúng không bao giờ đến được Trái Đất. Vậy nên, thực tại vật lý trên Trái Đất là hoàn toàn biệt lập khỏi các thiên hà xa xôi đó, hoàn toàn không có sự kết nối hay thông tin nào. Số lượng các thiên hà trong vũ trụ là con số chúng ta không thể quan sát được.

Chúng ta có thể coi tất cả những gì mà vật lý quan sát được là một phần của vũ trụ, một hệ thống lớn tuân theo các định luật chung và được tạo ra bởi các loại hạt cơ bản giống nhau: electron, proton, quark, neutrino… Hay ta gọi là thế giới vật chất. Tuy nhiên vật lý lý thuyết hiện đại cho rằng có thể có vô số những vũ trụ khác nhau tồn tại dưới những quy luật khác nhau, cấu tạo những hạt khác nhau với các tính chất khác nhau. Nhiều vũ trụ có thể được tạo ra và mất đi trong nháy mắt. Vũ trụ của chúng ta được coi là ổn định với các quy luật vật lý hiện tại. Kết hợp lại, chúng ta có hệ thống đa vũ trụ. Lý thuyết chuỗi (String theory) đề xuất thực tại có 11 chiều và số lượng vũ trụ song song lên đến 10 mũ 500. Con số này lớn đến mức, mỗi nguyên tử trong vũ trụ nhìn thấy của chúng ta có 1 vũ trụ khác, và mỗi nguyên tử trong vũ trụ khác đó lại có 1 vũ trụ khác, và lặp lại như vậy chục lần thì vẫn là 1 lượng rất nhỏ so với số lượng vũ trụ tồn tại.

Tuy nhiên, con số đó vẫn chưa là gì với một con số khổng lồ hơn. Đó là vô cực. Thuyết lượng tử cho rằng có vô lượng các vũ trụ cùng tồn tại song song. Các vũ trụ song song được sinh ra trong mỗi khoảnh khắc với số lượng vô tận.

Vậy đâu là câu trả lời cho câu hỏi, có bao nhiêu vũ trụ ngoài kia? Các nhà khoa học có thể cho rằng chỉ có 1 vũ trụ. Các nhà khoa học khác cho rằng có vô số. Một số nhà triết học lại cho rằng chính vũ trụ này chỉ là ảo ảnh, con số đó là 0. Dù sao tới nay vẫn chưa có câu trả lời nào thỏa đáng, thậm chí là một hướng trả lời đến gần sự thật. Chúng ta chỉ biết một điều chắc chắn là con người vô cùng nhỏ bé trong cái thực tại kỳ vĩ đó.